Ermeni Diasporası Arasında Kutuplaşma
Geçen gün Azerbaycan – Ermenistan sınırında 44 Günlük Savaş`tan sonra en büyük karşıdurma yaşandı. Dün Rusya Fedarasyonu devlet başkanı V. Putin`in arabulucuğu ile taraflar arasında çatışmanın durdurulmasına rağmen, her iki taraf askeri kayıplar verdi. Azerbaycan Cumhuriyeti Savunma Bakanlığı tarafından yapılan açıklamada Azerbaycan tarafı, 7 şehit 10 yaralığı askeri kaybı olduğunu belirtirken, Ermenistan Cumhuriyeti Savunma Bakanlığı çeşitli yanıltıcı açıklamalarla askeri kayıplarını saklamaya çalışmaktadır.
Ermeni Diasporası Arasında Kutuplaşma Derinleşiyor
1918 yılında diğer Güney Kafkasya devletleri gibi bağımsızlık kazanan Ermenistan toplumu, bu dönemde, Taşnaklar ve Sosyalistler (Hınçak)olarak fikir ayrılığına düşmüştür. Taşnaklar, ABD ve AB, Sosyalistler ise, Rusya ve Çin merkezli siyaseti benimsemiştirler. Sonradan bu fikir ayrılıkları ABD de 2 yeni organizasyonun kurulmasına olanak sağlamış, Taşnakları, Amerika Ermeni Ulusal Komitesi (ANCA), Sosyalistleri, Amerika Ermeni Meclisi (AAA) temsil etmiştir. Nitekim bu organizasyonlardan sadece AAA, Ermenistan SSC ile 1991 yılı SSCB`nin dağılması sürecine kadar çeşitli temaslarda bulunmuştur. Birliğin dağılmasından sonra her iki organizasyon Ermenistan Cumhuriyeti ile ilişkilerini geliştirmeye sıcak bakmış ve çeşitli dönemlerde Ermeni liderler üzerinde kendi stratejilerini kurmuştur. İster, Petrosyan, Koçaryan, isterse de Sarkisyan ve Paşinyan üzerinde her iki organizasyonun etkisi olmuştur. Belirtilmelidir ki, ANCA, AAA`dan hem demokrasi hem de gelir bakımından kıyaslanmayacak kadar güçlüdür.
Paşinyan döneminde de kendi etkisine artıran ANCA, Ermenistan`ın stratejisini Batıcılıktan yana uygulamış, Rusya ile sınırlı ilişkileri seçdiği görülmüştür. Paşinyan da başbakanlığının ilk döneminden Rusya ile ilişkilere acele etmemiş aksine daha çok Fransa örneğinde olduğu gibi Avrupa ülkeleri ile ilişkilerin gelişimine sempati duymuştur. Bu denli anti-Rusya karşıtı politika uygulayan Paşinyan hükumetine karşı Rusya, kendi “Güney Kafkasya Güç Dengesi” politikası bağlamından Azerbaycan`a kendi topraklarını işğalden azad etme olanağı sunmuştur. Bu doğrultuda 27 Eylül 2020 tarihinden 10 Kasım 2020 tarihine kadar süren 44 Günlük 2. Karabağ Savaşı sonucunda Ermenistan toplumu oldukça büyük darbe almıştır. Neredeyse ülkenin egemenliği ve varlığı iç ve dış güçler tarafından sorgulanır hale gelmiştir.
Nitekim, kendi stratejileri sonucunda Ermenistan`ın bu duruma düşüceğine hesaba katmayan Diaspora, Paşinyan hükumetini ve onun müttefiklerini zor duruma düşürmüş, Ermenistan` yönetimine Zengezur Koridoru ve Sovyet dönemi topraklarına geri çekilme gibi büyük sorumluluklar yüklemiştir. Belirtilenlerin yanı sıra Ermenistan eskisinden daha çok Rusya`dan
bağımlı hale düşmüştür. Bu sorumlulukların beklenenin aksine Ermenistan toplumu tarafından geri tepmesi Ermenistan genelinde Rusçu güçlerin etkisini artırmış ve hatta Paşinyan ordu üzerinde önemli etki kaybetmiştir. Çeşitli beyin merkezleri, Ermeni Diaspora`sı genelinde yaşanan bu parçalanmanın, Paşinyan`ın istifası veya 1999 Parlamento baskını ile tamamlanacağından endişe etmektedir.
Yadigar Nagiyev/BİLGESAM Avrasya Bölgesi Araştırmacısı
17-11-2021