9 Mart Perşembe
YURTTA VE DÜNYADA ÖNEMLİ GELİŞMELER..-DEMİRTAŞ' AKŞENER'E AÇIK MEKTUBUNDA NE YAZDI
Hazine ve Maliye Bakanlığı, Hazine nakit dengesinin şubat ayında 171,5 milyar lira ile rekor açık verdiğini duyurdu. Böylece 2023 yılının ilk iki ayında kaydedilen toplam nakit açığı 225,8 milyar liraya ulaşmış oldu.
• Birleşmiş Milletler Milletler Kalkınma Programı (UNDP) Türkiye Mukim Temsilcisi Louisa Vinton, Kahramanmaraş merkezli depremlerin yol açtığı yıkımın ekonomik etkisine ilişkin, "Bugüne kadar yapılan hesaplamalarla, hükümetin sunduğu ve uluslararası ortakların desteklediği zarar tutarının 100 milyar doları aşacağı tahmin ediliyor" ifadelerini kullandı.
Öte yandan: İnşaat malzemesi sektörünün çatı kuruluşu Türkiye İnşaat Malzemesi Sanayicileri Derneği (İMSAD), depremlerin ardından bölgede gerçekleştirilecek imar faaliyetlerinin 46 milyar dolarlık maliyete neden olabileceğini açıkladı.
• Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanı Fatih Dönmez, doğal gaz işleme tesisi çalışanlarının bir kısmının deprem bölgesinden geliyor olması nedeniyle Karadeniz gazının devreye alınması konusunda gecikme yaşanabileceğini söyledi. Bakan Dönmez konuya ilişkin, "Çalışanlarımızın bir kısmı deprem bölgelerinden geliyor. İster istemez aileleriyle ilgilenmek zorunda kaldılar. Çıkış oldu, netice olarak bir kısmı geri dönmeye başladı. Yarın tekrar bölgeye gideceğim sanırım. Muhtemelen nisana kalır" ifadelerini kullandı.
• Gelir İdaresi Başkanı (GİB) Bekir Bayrakdar, deprem sonrasında konut ve kira bedellerinde gözlemlenen fahiş artışlara ilişkin 37 bin 367 satılık ve 7 bin 363 kiralık konut ilanı tespit ettiklerini ve ilgili verileri Ticaret Bakanlığı ile paylaşacaklarını açıkladı.
• ABD Merkez Bankası (Fed) Başkanı Jerome Powell, Fed'in son dönemde gelen veriler karşısında faiz oranlarını beklenenden daha fazla artırması gerekebileceğini ve enflasyonu kontrol altına almak için ihtiyaç duyulması hâlinde daha sert adımlar atabileceklerini söyledi. Powell konuya ilişkin, "Son ekonomik veriler beklenenden daha güçlü geldi, bu da faiz oranlarının nihai seviyesinin muhtemelen tahmin edilenden daha yüksek olacağını gösteriyor" ifadelerini kullandı.
Bir adım geriden: ABD'de ocak ayında tarım dışı istihdam, üretici fiyat endeksi ve çekirdek kişisel tüketim harcamaları endeksi verilerinin beklenenin üzerinde gerçekleşmesi, piyasalarda Fed'in faiz artışlarında daha da agresifleşebileceği endişesini uyandırmıştı.
• Bank of America CEO’su Brian Moynihan, ABD ekonomisinin 2023 yılının üçüncü çeyreğinden itibaren üç çeyrek sürecek bir resesyona girmesini beklediklerini açıkladı. Söz konusu resesyonun derin olmayacağını ifade eden Moynihan, resesyon süresince çeyreklik daralmaların %0,5 ila %1 arasında olabileceğini öngördü.
TEKNOLOJİ & İŞ DÜNYASI
• Yerli girişim PCI Checklist, dünya çapında kartlı ödeme endüstrisinin standartlarını belirleyen Ödeme Kartı Endüstrisi Güvenlik Standartları Konseyi’ne dahil oldu. Böylece şirket, siber güvenlik risk ve uyumluluk stratejisini global çapta geliştirebilecek.
Nedir? Ödeme Kartları Endüstrisi Güvenlik Standartları Konseyi; Visa, Mastercard ve American Express gibi ödeme sistemi şirketlerinin artmakta olan siber güvenlik açığı risklerini ele almak üzere 2006'da kuruldu.
• Emek Araştırmaları Vakfı (EMAR) tarafından hazırlanan “Kadın Emeği Raporu 2023" verilerine göre, deprem bölgesinde kadın istihdamı içinde yer alan 695 bin kadının %52'si kayıt dışı çalışıyor. Buna göre, deprem bölgesinde çalışan her iki kadından biri 22 Şubat'ta açıklanan işsizlik ödeneği ve kısa çalışma ödeneği gibi yardımlardan faydalanamayacak.
• İş Bankası, “Kadının Güçlenmesi Bildirgesi” kapsamında kadın girişimcilere yönelik programlar, kadınlara kullandırılan mikro krediler, kadınların istihdam ve yönetimde söz sahibi olduğu şirketlerin finansmanı yoluyla kadın işletmecilere 5 yıl içerisinde 100 milyar lira tutarında finansman desteği sağlayacağını taahhüt etti.
Bununla birlikte: Türkiye Bankalar Birliği Yönetim Kurulu Başkanı Alpaslan Çakar, kadın istihdamının önemine değindiği konuşmasında bankacılık sektörü çalışanlarının %52'sinin kadın olduğunu ve sektörde kadın yönetici oranının arttığını belirtti.
• Reuters'ın hükümet kaynaklarına dayandırdığı habere göre, Almanya, telekom operatörlerinin Çin merkezli Huawei ve ZTE tarafından üretilen bazı bileşenleri 5G ağlarında kullanmasını yasaklamayı planlıyor.
Perde arkası: En büyük ticaret ortağı olan Çin ile ilişkilerini yeniden değerlendiren Almanya'da, hükümet telekom teknolojisi tedarikçilerine yönelik inceleme yürütüyor.
• CounterPoint'in 2022 yılında en çok satan akıllı telefon modellerini derlediği raporuna göre Apple, ilk 10'da 8 akıllı telefon modeliyle en çok satan üretici oldu. Apple, şimdiye kadar ilk 10'a en çok akıllı telefon modeli giren marka olurken iPhone satışlarının %28'ine katkıda bulunan iPhone 13 de 2022 yılının en çok satan akıllı telefonu unvanının sahibi oldu.
Bununla birlikte: 2022'nin en çok satan modelleri listesinde iPhone 13'ü sırasıyla iPhone 13 Pro Max, iPhone 14 Pro Max, Samsung Galaxy A13, iPhone 13 Pro, iPhone 12, iPhone 14, iPhone 14 Pro, iPhone SE 2022 ve Samsung Galaxy A03 takip ediyor.
• Salesforce, DALL-E 2 ve ChatGPT yaratıcısı OpenAI ile yaptığı iş birliği kapsamında ChatGPT'nin Slack'e entegre edileceğini duyurdu.
POLİTİKA
• Cumhuriyet yazarı Murat Ağırel, "Kızılay'ın çadır satışında üçüncü perde" başlıklı haberde; Tuğba Çanta isimli firmanın Kızılay'ın eylül–ekim aylarında yaptığı 120 bin çadırlık ihaleyi aldığını; firmanın yönetim kurulu başkanının ise AK Parti Keçiören ilçe teşkilatı kurucularından olan ve zamanında Ankara Büyükşehir Belediyesi başkan vekilliği yapmış olan Ali Gökşin olduğunu yazdı.
Bir adım geriden: Kızılay'ın Kahramanmaraş merkezli depremler meydana geldiğinde önce AHBAP derneğine çadır satışı gerçekleştirdiği, sonrasında ise Türk Eczacıları Birliği'ne de satış yaptığı ortaya çıkmıştı.
• Cumhuriyet yazarı Bora Erdin’in haberine göre; Sayıştay’ın, 1999 Marmara depreminden sonra “Deprem Zararını Giderme ve Yeniden Yapılandırma Projesi” için ayrılan 1 milyon 628 bin 337 doların ne olduğunu sormasının ardından Hazine ve Maliye Bakanlığı, bugünün kuru ile yaklaşık 31 milyon liraya karşılık gelen bu meblağın kaybolduğunu iletti. Sayıştay konuyla ilgili raporunda “İnceleme sonucunda teyit imkanı kalmadığı tespit edilen kullanımlar için mevzuatta düzenleme yapılarak muhasebe kayıtlarından çıkartılması gerekmektedir” açıklamasında bulundu.
• Eski Ülkü Ocakları Genel Başkanı Alaattin Aldemir, Halk TV'de katıldığı ‘İsmail Küçükkaya ile Yeni Bir Sabah’ programında, "Bir mafya grubu üzerinden, Sinan Ateş'e yaptıkları gibi Kılıçdaroğlu'na da hamle yapılacağıyla ilgili duyumlarım var." diyerek CHP liderine suikast düzenlenebileceği iddiasında bulundu. Aldemir, "Böyle bir duyum aldık, gerçektir değildir. Eğer böyle bir şey varsa ve yetkililer tedbir almazsa yükümlülerdir" şeklinde konuştu.
Bir adım geriden: CHP lideri Kılıçdaroğlu, 31 Ocak'ta partisinin grup toplantısındaki 418 milyar dolar çıkışına ilişkin açıklamaları nedeniyle kendisine suikast ihbarları geldiğini belirtmişti.
• CHP Grup Başkanvekili Özgür Özel, HDP Eş Genel Başkanı Mithat Sancar'ın görüşme çağrısına ilişkin "Bir cumhurbaşkanı adayı tüm siyasi partileri ziyaret edebilir. Tüm siyasi partileri ziyaret etmek, onlarla görüşmek, Türkiye'yi nasıl yöneteceğini anlatmakla yükümlüdür. Ziyaret olasıdır." diye konuştu.
Arka plan: Millet İttifakı'nın Cumhurbaşkanı adayının CHP lideri Kılıçdaroğlu olduğunun açıklanmasının ardından HDP Eş Genel Başkanı Mithat Sancar "Hayırlı olsun. Ortak adaylığı konuşmak için genel merkezimize bekliyoruz" demişti.
• Çin Dışişleri Bakanı Qin Gang, Çin ve Rusya'nın ilişkilerini "güç ve istikrar" sembolü olarak nitelendirdi. Çin'in ABD ile ilgili ilişkilerine de değinen Gang, ABD'nin Çin'i rekabette yenmek istediğini; ancak çatışmak istemediğini ifade etti. Gang, "Eğer ABD frene basmazsa ve yanlış yolda gazlamaya devam ederse hiçbir şey raydan çıkmayı önleyemez; kesinlikle iki ülke karşı karşıya gelir ve çatışma yaşanır" dedi.
• Fransa'da 1,28 milyon çalışan, emeklilik yaşını 62'den 64'e çıkarmayı öngören reformu protesto etmek için yürüdü. Protestolardan dolayı çoğu tren ve metro servisi iptal edilirken okullara da ara verildi.
Fransa protestolar
Arka plan: Fransa'da 31 Ocak'ta bir benzerine 1,27 milyon kişinin katıldığı emeklilik reformuna ilişkin eylemler devam ediyor. Anketlere göre halkın üçte ikisi reform karşıtı eylemleri destekliyor. Fransa Cumhurbaşkanı Emmanuel Macron, protestolara rağmen reformu "gerekli" görüyor. Yasanın gelecek haftalarda onaylanması bekleniyor.
• İran Meclisi Zehirlenme Vakalarını Araştırma Komisyonu Üyesi Muhammed Hasan Asferi, 30 Kasım'dan bu yana 25 eyaletteki 230 okulda 5 binden fazla kız ve erkek öğrencinin zehirlendiğini açıkladı. Tahran yönetimine yakın kaynaklar olayda, halkı yönetime karşı kışkırtmayı amaçlayan rejim karşıtı unsurların olayın arkasında olduğunu iddia etti.
SPOR
• Fenerbahçe Kulübü, iki yıl önce Türkiye Futbol Federasyonu'na (TFF) verdikleri 1959 öncesi kazanılan şampiyonlukların tescil edilmesi talebini yineledi. TFF'nin bu konuda tarihî bir sorumluluğu olduğunu vurgulayan Fenerbahçe, 1959 öncesi kazandıkları 9 şampiyonluğun tescil edilmesinin "Türk futbolu ve Cumhuriyet tarihine sahip çıkmak için gerekli" olduğunu ekledi.
• FIFA ve FIFPro'nun belirlediği yılın 11'inde yer alan kadın ve erkek futbolcuların formaları, Türkiye ve Suriye'deki depremzedeler yararına açık artırmaya çıkarıldı.
• Olağanüstü kongreye gidilen Trabzonspor'da teknik direktör Abdullah Avcı görevinden ayrıldı. Avcı istifasını yazılı açıklamayla duyurdu.
Feminist Gece Yürüyüşü, çeşitli engellemelere rağmen bu yıl da gerçekleşti. Beyoğlu Kaymakamlığı’nın “toplumsal duyarlılıklar nedeniyle toplumun bir kesiminde infial uyandırabileceği” gerekçesiyle izin vermediği yürüyüşte, Taksim’de yine barikatlar kuruldu ve gözaltılar yaşandı.
• TBMM'de görüşülen ‘Kamu Alacaklarının Yeniden Yapılandırılmasına İlişkin Kanun Teklifi’ne, depremzedelerin acil ihtiyaçlarının karşılanması ve deprem bölgesinin yeniden inşası için kurumlar vergisi mükelleflerinden tek seferlik ek vergi alınmasına ilişkin madde eklendi.
Detaylar: Maddeye göre kurumlar vergisi mükellefleri tarafından 2022 yılı kurumlar vergisi beyannamesinde gösterilmek suretiyle, kurum kazancından indirim konusu yapılan istisna ve indirim tutarları ile indirimli kurumlar vergisine tabi matrahları üzerinden %10 kesinti yapılacak. Kurumlar vergisi istisnaları ile yurtdışından elde edilen ve en az %15 oranında vergi yükü taşıdığı tevsik edilen istisna kazançlar üzerinden ise %5 oranında tek seferlik ek vergi alınacak.
• ABD'de özel sektör istihdamı şubat ayında 242 bin kişi artarak beklentilerin üzerinde gerçekleşti. Piyasa beklentisi şubat ayında 200 bin kişilik artış olması yönündeydi.
Perspektif: ADP Başekonomisti Nela Richardson, konuya ilişkin bulunduğu değerlendirmede, "Bu ekonomi ve çalışanlar için iyi ancak ücret artışları hala çok yüksek. Burada görülecek ılımlı yavaşlama kısa vadede enflasyonu düşürecek etki yaratmayabilir” ifadelerini kullandı.
• İstanbul Sanayi Odası (İSO) tarafından gerçekleştirilen ve Türkiye imalat sektörünün ana ihracat pazarlarındaki faaliyet koşullarını ölçen Türkiye İmalat Sektörü İhracat İklimi Endeksi, şubat ayında 51,7'ye yükselerek eşik değer olan 50,0'ın üzerine çıktı. Ocak ayında 49,5 olan endeksteki yükselme, ihracat talep koşullarında Haziran 2022’den bu yana aylık bazda ilk iyileşmeye işaret etti.
Bununla birlikte: Türkiye'nin tarım sektörü, 5 milyar 434 milyon dolarla tüm zamanların en yüksek ocak-şubat ihracatını gerçekleştirdi. Yılın ilk 2 ayında 2022'nin aynı dönemine göre %2,7 artan tarım ihracatı, Türkiye'nin toplam dış satımından da %16,2 pay aldı.
• Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK) verilerine göre şubat ayında finansal yatırım araçları arasında en düşük kayıp yurt içi üretici fiyat endeksi (Yİ-ÜFE) ile indirgendiğinde %0,21, tüketici fiyat endeksi (TÜFE) ile indirgendiğinde ise %1,75 oranlarıyla mevduat faizinde gerçekleşti.
Detaylar: Yİ-ÜFE ile indirgendiğinde yatırım araçlarından dolar %1,19, avro %1,72, devlet iç borçlanma senetleri (DİBS) %2,23, külçe altın %3,15 ve BIST 100 endeksi %7 oranlarında yatırımcısına kaybettirdi. TÜFE ile indirgendiğinde ise dolar %2,71, avro %3,24, DİBS %3,73, külçe altın %4,64 ve BIST 100 endeksi %8,43 oranlarında yatırımcısına kaybettirdi.
Editörün önerisi: Konuya ilişkin detaylı incelemeye finans yayınımız Exante'den ulaşabilirsiniz.
• Avrupa İstatistik Ofisi (Eurostat), önceki tahmininde %0,1 büyüme açıkladığı Avro Bölgesi'nin 2022 yılı son çeyrek büyüme verisini aşağı yönlü revize etti. Buna göre, Avro Bölgesi'nde mevsimsellikten arındırılmış gayrisafi yurt içi hasıla (GSYH), geçen yılın dördüncü çeyreğinde bir önceki çeyreğe kıyasla değişmedi.
• Almanya'nın sanayi üretimi ocak ayında bir önceki aya göre %3,5 artarak Aralık 2022’deki aşağı yönlü revize edilmiş %2,4'lük düşüşünü toparladı. Sanayi üretimindeki artış, piyasanın %1,4 civarındaki büyüme beklentisinin oldukça üzerinde gerçekleşti. Ocak ayı sanayi üretimi yıllık bazda ise %1,6 geriledi.
• Martı TAG ve Martı Motosiklet'in uygulama ile internet sitesine, İstanbul Otomobilcileri Esnaf Odası tarafından açılan dava kapsamında "haksız rekabetin durdurulması" gerekçesiyle erişim engeli getirildi. Dava dilekçesinde, Martı İleri Teknoloji AŞ'nin, söz konusu iki uygulamasıyla yasadışı korsan taşımacılık yaptığı ifade edildi.
Öte yandan: New York Borsası'na (NYSE) açılma sürecinde olan Martı, yatırımcılarla görüşmek için NYSE'ye ziyaret gerçekleştirdi. Twitter hesabından yaptığı paylaşımda "New York Borsası’nda Türk bayraklarıyla karşılandık" ifadelerini kullanan Martı COE'su ve kurucusu Oğuz Alper Öktem, Martı'nın, NYSE'ye doğrudan açılan ilk Türk şirket olacağını da sözlerine ekledi.
• Enka İnşaat, Kuzey Makedonya’da otoyol yapımı için Ulaştırma ve İletişim Bakanlığı ile anlaşma imzalandığını duyurdu. 1,32 milyar avro değerinde otoyol projesi anlaşmasının 2027 sonunda dek tamamlanması hedefleniyor.
• Metro İstanbul ile Pegasus Hava Yolları, M4 Kadıköy-Sabiha Gökçen Havalimanı Metro Hattı’nın son istasyonunun isim hakkı anlaşmasına imza attı. M4 hattının son istasyonunun ismi 3 yıl boyunca ‘Pegasus-Sabiha Gökçen Havalimanı İstasyonu’ olacak.
• Finansal Kurumlar Birliği (FKB) finansal kiralama, faktoring, finansman ve varlık yönetim şirketlerinin 2022 yılına ilişkin konsolide verilerini açıkladı.
Detaylar: FKB’nin temsil ettiği dört sektörün işlem hacmi 569 milyar TL, aktif toplamı 382,7 milyar TL ve öz kaynak büyüklüğü 55,2 milyar TL olarak gerçekleşti. Müşteri sayısı 5,8 milyona ulaştı.
• Eski HDP Eş Genel Başkanı Selahattin Demirtaş, Twitter'da İYİ Parti lideri Meral Akşener'e açık mektubunu paylaştı. Demirtaş, "HDP seçmeni kimliği" ile kaleme aldığı mektupta, "Çok güvendiğim HDP yönetiminin kararı hangi yönde olursa benim de oy tercihim aynı yönde olacak, doğal olarak. HDP'li seçmen olarak benim oyumu istiyor musunuz? Benim de oyumla cumhurbaşkanlığı yardımcılığı ve bakanlık koltuklarına oturacağınıza göre beni nasıl ikna etmeyi düşünüyorsunuz?" ifadelerini kullandı.
Bir adım geriden: Akşener, Habertürk'te katıldığı programda Fatih Altaylı'nın CHP lideri Kemal Kılıçdaroğlu'nun HDP ile görüşmesine ilişkin sorduğu soruya "CHP, HDP ile görüşebilir bu net. Ama bize asla getiremez. Bakanlık gibi alışveriş olması mümkün değil" cevabını vermişti.
• Türkiye ile Suriye arasında Rusya'nın arabuluculuğunda gerçekleşen normalleşme görüşmelerinde ikinci aşamaya geçiliyor. BBC Türkçe'nin haberine göre; dörtlü formata evrilen süreç kapsamında Türkiye, Suriye, Rusya ve İran dışişleri bakan yardımcıları önümüzdeki hafta Moskova’da bir araya gelecek.
• CHP Genel Başkan Yardımcısı Veli Ağbaba, 2023'ün ilk iki ayında en az 23 bin 592 esnafın iflas ettiğini, bunların 2 bin 41'inin deprem bölgesinden olduğunu söyledi. Ağbaba, bu verilere dayanarak esnafın sorunlarına "6 ay borç ertelemenin yeterli bir çare olamayacağı, işsizlik maaşı bağlanması gerektiği" yönünde çağrı yaptı.
• ÖSYM, 17-18 Haziran'da yapılacak 2023-Yükseköğretim Kurumları Sınavı (YKS) için başvuruları almaya başladığını duyurdu. Depremlerin meydana geldiği Hatay, Adıyaman, Kahramanmaraş ve Malatya'da sınav yapılmayacağı açıklandı.
• Rusya'dan Avrupa'ya doğal gaz taşınan Kuzey Akım boru hattına geçtiğimiz yıl düzenlenen sabotajın, Ukrayna destekçisi bir grup tarafından gerçekleştirildiği iddia edildi. The New York Times'ın haberine göre, istihbarat belgelerinin kaynak gösterildiği haberde, Ukrayna'nın üst düzey yetkililerinden herhangi birinin saldırıya dahil olduğuna dair bir kanıta rastlanmadığı vurgulandı.
Bununla birlikte: Rusya merkezli paralı asker örgütü Wagner'in başkanı, Bakhmut kentinin doğu kesiminin kontrolünü ele geçirdiklerini ifade etti. Wagner başkanının iddiasının doğru olması hâlinde Rusya, aylar sonra Ukrayna'da ilk kez bir bölgenin kontrolünü ele geçirmiş olacak. Ukrayna'dan konuya ilişkin yapılan açıklamada ise bölgede çatışmanın sürdüğü ifade edildi.
• Polonya'da muhalefet partisi Sivil Platform milletvekili Magdalena Filiks'in 15 yaşındaki oğlu, devlete ait radyo kanalında cinsel istismar mağduru olduğu paylaşılarak kimliğinin ifşa edilmesinin ardından yaşamına son verdi. The Guardian’ın haberine göre, 15 yaşındaki çocuğun ölümünden devlet sorumlu tutulurken iktidara tepki gösterildi.
• İran'da 230 okulda 5 binden fazla öğrencinin zehirlenmesi üzerine başlatılan soruşturmada, Fars eyaletinde 5 kişi okullara zehirli madde attıkları iddiasıyla gözaltına alındı.
Dahası: Zehirlenmeler nedeniyle İran Öğretmen Sendikaları'nın meclis binası ve ülke genelindeki müdürlüklerin önünde eylem yapma çağrısının ardından, bazı üniversite öğrencileri protestolar düzenledi.
• Gürcistan'da basın özgürlüğünü kısıtlayacağı ve sivil toplumu bastıracağı endişesi yaratan yeni yasa tasarısı, başkent Tiftis'teki parlamentonun önünde protesto edildi. Polis, eylemlere katılanlara tazyikli su ve biber gazıyla müdahale etti.
Perde arkası: Yasa tasarısına göre, finansmanlarının %20'sinden fazlası yurt dışı kaynaklı olan sivil toplum ve medya kuruluşları, kendilerini "yabancı temsilci" olarak kaydettirmek zorunda kalacak.
Bir adım geriden: 2012 yılında Rusya'da yapılan benzer düzenlemenin ardından Batı'dan fon alan sivil toplum kuruluşları ile medya kurumlarına yaptırım uygulanması nedeniyle Gürcistan'da da benzeri durumların yaşanacağı öngörülüyor.
• Yunanistan'da geçtiğimiz hafta gerçekleşen tren kazasını protesto eden demiryolu işçilerinin düzenlediği greve dün doktor, öğretmen ve otobüs şoförleri de katıldı. Ülkede vatandaşlar da kaza nedeniyle protestolarını sürdürüyor.
Arka plan: 57 kişi hayatını kaybettiği kazanın ardından Ulaştırma Bakanı istifa etmişti. Yunanistan Başbakanı Kiryakos Miçotakis ise kazada ölenlerin ailelerinden özür dilemişti. Demiryolu işçileri, güvenlik protokollerinin geliştirilmesi yönündeki taleplerinin yıllardır dikkate alınmadığını belirtiyor.
• Federal Ticaret Komisyonu (FTC), CEO Elon Musk ile ilgili iç yazışmaları ve işten çıkarmalarla ilgili detaylı bilgileri incelemek üzere Twitter'dan talep etti. Wall Street Journal'ın haberine göre, FTC'nin personel azaltımının şirketin kullanıcıları koruma kabiliyetini tehlikeye atabileceğinden endişelendiği aktarıldı.
Bununla birlikte: FTC'nin, Musk'ın devralmasından bu yana Twitter'a 12 mektup gönderdiği; bu mektuplarda şirket kayıtlarına erişim izni olan "tüm gazetecilerin kimliklerinin tespit edilmesini" ve yeni Twitter Blue abonelik hizmetinin lansmanı hakkında bilgi verilmesini istediği bildirildi.
Öte yandan: Financial Times, Avrupa Birliği'nin Elon Musk'a, Twitter'daki paylaşımları incelemek üzere daha fazla insanı moderatör olarak işe almasını söylediğini bildirdi.
• TikTok, yeni veri güvenliği rejimini kapsamında, Avrupalı kullanıcı verilerini bu yıl yerel olarak depolamaya başlayacağını ve geçişin 2024'e kadar devam edeceğini duyurdu. İrlanda ve Norveç'te üçüncü bir taraf tarafından işletilecek iki yeni veri merkezi açacağının aktaran TikTok, bölge dışına veri aktarımını azaltacağının ve çalışanların dahili olarak kullanıcı verilerine erişimini azaltacağının garantisini verdi.
Bununla birlikte: TikTok, içerik oluşturucuların ücretli video koleksiyonları oluşturmasını mümkün kılacak "Series" programını duyurdu. Her biri 20 dakikaya kadar uzunluğa sahip olabilen en fazla 80 videodan oluşacak koleksiyon içerikleri için içerik oluşturucular, 1 ila 190 dolar arasında ücret belirleyebilecek.
• ABD İflas Yargıcı Michael Wiles, ABD Menkul Kıymetler ve Borsa Komisyonu'nun (SEC) Binance'in geçtiğimiz yıl iflas başvurusunda bulunan Voyager Digital'ı 1,3 milyar dolara satın alınmasına yönelik yaptığı itirazı geçersiz kılarak satın alma anlaşmasını onayladı.
• Reddit'e, kullanıcıların sadece video içerikleri görüntüleyebileceği TikTok benzeri ek bir akış sayfası geleceği bildirildi. Şu an test aşamasında olan yeni akış sayfası, önümüzdeki haftalarda kullanıma sunulacak.
SPOR
Gençlik ve Spor Bakanlığı verilerine göre, 2022 yılında Türk sporcuların dünya şampiyonalarında kazandığı 551 madalyanın 337'sinin (%61) kadın sporculara ait olduğu öğrenildi. Avrupa şampiyonalarında kazanılan 948 madalyanın 521'ini (%55) de yine kadın sporcular ülkemize getirdi.
Şampiyonlar Ligi’nde salı ve çarşamba günü oynanan son 16 turu maçlarının ardından Milan, Bayern Münih, Benfica ve Chelsea çeyrek finale yükselen ilk takımlar oldu. Gelecek hafta oynanacak maçların ardından kalan çeyrek finalistler de belli olacak.
EuroLeague'de Fenerbahçe, Maccabi Tel Aviv'e deplasmanda 78-74 yenilirken, Anadolu Efes, Belgrad ekibi Crvena Zvezda'ya 94-75 mağlup oldu.
Eurocup'ta Frutti Extra Bursaspor, U-BT Cluj-Napoca karşısındaki deplasman maçında sahadan 87-83 yenik ayrıldı.
Kadınlar AXA Sigorta Kupa Voley Dünya Baltacıoğlu Özel Sezonu çeyrek finalinde Fenerbahçe Opet, Eczacıbaşı Dynavit'i 3-0 yenerek "Dörtlü Final"e yükseldi.
Voleybol Erkekler CEV Şampiyonlar Ligi çeyrek finalinde Halkbank, son İtalya şampiyonu Cucine Lube'yi 3-1 yenerek deplasmanda oynayacağı rövanş maçı öncesi avantaj sağladı. EHF Erkekler EURO 2024 Elemeleri 1. Grup'ta mücadele eden A Milli Erkek Hentbol takımımız, gruptaki üçüncü maçında Lüksemburg'u deplasmanda 30-29 mağlup etti.
8 Mart Dünya Kadınlar Günü’nde, dünya genelinde eylemler gerçekleşti. Kadın hakları ve mücadelesini destekleyen milyonlarca kişi, dün sokaklarda ve meydanlarda eşitsizliği protesto etti. Geçtiğimiz yıllarda kadın hakları mücadelesinde gelişmelerin yanı sıra gerilemeler de meydana geldi. Dünyanın bir ucunda kadın liderlerin sesi yükselirken bir diğer ucunda kadınların yaşam mücadelesi sürdü. Farklı hak kazanımları için mücadele edilse de kadınların sesi hep gür çıktı.
Rejime karşı mücadele: İran
İran’da 22 yaşındaki Mahsa Amini, eylül ayında ahlak polisleri tarafından İslam'a uygun giyinmediği, başörtüsünü dine uygun şekilde takmadığı gerekçesiyle gözaltına alındıktan sonra darp edilerek öldürüldü. Olayın ardından halk, sokaklara döküldü. Amini’nin ölümü nedeniyle başlayan protestolar ülke genelinde rejim karşıtı eylemlere dönüştü. Aylardır devam eden protestolarda kadınlar, başörtüsü takmayı reddetti, saçlarını kesti. “Kahrolsun şeriat”, “Kadın, yaşam ve özgürlük” sloganları atıldı. Ülkede 2017 yılında başlayan, kadınların her çarşamba kamusal alanda başörtülerini çıkartarak zorunlu tesettüre karşı tepki gösterdikleri “Beyaz Çarşamba” eyleminin ardından aylardır devam eden protestolar hükümetin engellemelerine direndi. Zira ülke yönetimi hem ordu yönetimi hem de dinî lider söylemleriyle eylemlere yönelik tehditlerde bulunsa da kitleler mücadelelerini sürdürüyor.
Geçtiğimiz haftalarda ise BBC, kasım ayından bu yana kız öğrencilerin zehirlendiğine ilişkin bir haber yayımladı. Haberin dünyada ses getirmesinin ardından açıklama yapan hükümet yetkilileri kasım ayından bu yana 5 bini aşkım öğrencinin zehirlendiğini doğruladı; ancak bu zehirlenmelerden "yurt dışı bağlantılı muhalifleri" suçladı. Rejim karşıtları ise zehirlenmelerin protestolara karşı hükümet tarafından “intikam” amacıyla yapıldığını iddia etti.
Göz göre göre: Afganistan
Afganistan’da, Ağustos 2021'den bu yana ülkeyi yöneten Taliban, başa geldiğinde verdiği ilk sözlerden biri, 1996-2001 yılları arasında kadınlara getirilen kısıtlama ve kurallar kadar ağır yaptırımlar uygulanmayacağı; "daha ılımlı" politikalar izleneceğiydi. Ancak bugün, kadınlar ve kız çocukları okullara gidemiyor, belirli bir uzaklığın üzerinde seyahat edemiyor, spor müsabakalarına katılamıyor. Kadınlar ve kız çocuklarının yüzünü kapatmaya ve siyah peçeye teşvik ediliyor. Hatta eğlence alanları, park ve bahçeler gibi alanlara girmeleri yasaklandı. Öyle ki verilen sözlerin, yapılan söylemlerin aksine kadınlar, hayattan siliniyor.
Taliban’ın yönetime geldiği zamandan bu yana kadın hakları aktivistleri rejimin uygulamalarına karşı mücadeleye devam edilmesinin önemini vurguluyor; ancak Taliban söylenenlerin aksine kadınların eğitimine ara verilmesi, iş hayatına dahil olamamasına yönelik uygulamaların “belirli süre için geçerli olduğunu” ifade ediyor. Yine de bu uygulamaların ne kadar süreceği belirsiz.
Bitmeyen savaş: Suriye
Suriye’deki kadınlar, iç savaşın yıkıcılığıyla mücadele ederken ülkeden ayrılan birçok mülteci ise hem ırkçılıkla hem de geçim sıkıntısıyla mücadele ediyor. Büyük çoğunluğunun Türkiye’de bulunduğu Suriyeli mülteci kadınlar, bir yandan sosyal hayatta kendilerine alan yaratmaya çalışırken bir yanda ise yıkıcı savaşın ardından kendilerine bir hayat kurmaya çalışıyor. Türkiye’den Avrupa ülkelerine geçmeye çalışan birçok göçmen kadın bir yandan mülteci kamplarında yaşam mücadelesi verirken diğer yandan yaptırımlara da maruz kalıyor. Suriye'de yaşayan birçok kadın ise Esad rejimiyle mücadele ediyor.
Bir savaşın daha gölgesinde: Ukrayna
Geçtiğimiz yıl 24 Şubat’ta Rusya’nın işgal ettiği Ukrayna’da yaşanan yıkım, milyonlarca Ukrayna vatandaşını ülkeden göç etmek zorunda bıraktı. Avrupa ülkelerine göç eden birçok vatandaş, bu ülkelerde yaşam mücadelesi verirken ülkeyi terk etmeyenler ise işgal nedeniyle yaşanan çatışmaların ortasında kaldı. Ülkenin bazı bölgelerinde doğal gaz, elektrik, gıda gibi birçok unsurun bulunmazken bazı bölgelerde ise hayat devam ediyor. Ülkeyi terk etmeyen birçok kadının, Ukrayna’da orduya gönüllü olarak katıldığı da aktarılıyor.
İfade Özgürlüğü için mücadele: Çin
Çin’de hükümet, “cinsiyetler arasında çatışmayı kışkırttığı” gerekçesiyle birtakım ifadelerin kullanılmasını yasakladı. Çin’de halkın kullandığı WeChat’te bazı feminist terimlere getirilen kısıtlamalarla söylemlerin sansüre maruz kaldığı aktarılıyor. Hükümet her ne kadar toplumsal cinsiyet eşitliğini savunduğunu ifade etse de feminist hareketlerin ülkede engellendiği belirtiliyor. Çin'de #MeToo (#SenDeAnlat) hareketinin başlamasına öncülük eden feminist gazeteci Sophia Huang Xueqin, Eylül 2021'de havalimanına gittiği sırada ortadan kaybolmuştu. Huang’ın tutuklu olduğu tahmin ediliyor.
Bir kürtaj mücadelesi: ABD
ABD'de Yüksek Mahkeme, kürtajı 1973'ten bu yana federal seviyede yasal hâle getiren Roe v Wade kararını iptal etmiş, böylece ülkede kürtaj hakkını eyalet mahkemelerinin yargısına bırakmıştı. Kararın tartışıldığı ilk dönemde kadınlar, hem Yüksek Mahkemenin önünde hem de ülke genelinde kitlesel protestolar düzenlemiş, kürtajın bir insan hakkı olduğunu vurgulamıştı. Kültürel değerler ve dinî inanç nedeniyle özellikle kürtaj ülkede tartışılan konulardan biri. Ülkede özellikle Cumhuriyetçiler, kürtajın yasaklanmasını talep ediyor.
Öte yandan ABD, Ekonomik İşbirliği ve Kalkınma Örgütü (OECD) 2019 yılı verilerine göre, kadına yönelik şiddette dördüncü sırada yer alıyor.
Ölüme karşı: Fransa ve Almanya
Kadın örgütleri 2022 yılında Fransa’da 101 kadın cinayeti işlendiğini açıkladı. İçişleri Bakanlığı verilerine göre Fransa’da kadına yönelik şiddet 2022’de bir önceki yıla göre %20 arttı. DW Türkçe’de yer alan habere göre de Almanya’da 2021 yılında 113 kadın öldürüldü. İki ülkede de yetkililerin kadın cinayetlerine karşı yaptırımda bulunması bekleniyor.
Türkiye?
Türkiye uzun yıllardır kadın hakları konusunda gerileme kaydediyor. Kadın cinayetlerinin ve kadına yönelik şiddetin arttığı ülkede, toplumsal cinsiyet eşitliğine yönelik söylemler ise gürleşiyor.
Bianet'in 1 Ocak 2022 - 31 Aralık 2022 döneminde Türkiye'deki yerel, ulusal ve internet basınına yansıyan haberlerden derlediği güncel verilere göre, 2022 yılında en az 327 kadın erkekler tarafından öldürüldü. Bunun yanında yukarıda bahsettiğimiz OECD verisine göre Türkiye; kadına yönelik şiddette ilk sırada yer alıyor. OECD verilerine göre Türkiye’de her 10 kadından 4’ü şiddete maruz kalıyor.
20 Mart 2021’de Türkiye’nin İstanbul Sözleşmesi’nden çekildiği günden bu yana 603 kadının öldürüldüğü, 464 kadının şüpheli şekilde öldüğü aktarılıyor.
Öte yandan, geçtiğimiz ay meydana gelen Kahramanmaraş ve Hatay merkezli yıkıcı depremlerin ardından, toplum geneli kadar kadın dayanışmasının da son derece önem kazandığı ifade ediliyor.
09-03-2023 - APOSTO GÜNDEMDEN ALINMIŞTIR
