Bir Külkedisi Masalı

BİR KÜLKEDİSİ MASALI

Edebiyat, özellikle romanlar bizlere kendi içinde belli yapıları olan kurmaca dünyayı sunar. Kurmaca dünya gerçekliğini oluştururken gerçek dünyadan ilham alır; onu değiştirir, dönüştürür ve sil baştan tekrar yaratır. Romanı elimize aldığımızda kurmaca dünyada yaşar, roman karakterleri ile bütünleşir, hayal dünyamızda onlarla yaşarız. Acıları bizim acılarımız olur; üzülür, ağlarız. Karakterlerle bütünleşebilmenin yollarından biri onları gerçek dünyamızda var olan kişilerle ve durumlarla özdeşleştirmektir. Ana karakter yani kahraman olabilmek için romanda bazı özelliklere sahip olmak gerekir. Kahramanlar her haliyle diğer karakterlerden farklı olmalıdır. Destanlardaki, efsanelerdeki gibi olağanüstü özelliklere sahip olmasalar bile kahramanlar zeka, davranış bakımından farklı, cesaret ve irade gücüne sahip olmalıdır, idealize edilmelidir.

“ … Hiç kimse kendi ayakkabılarını bağlayan bir tanrıya tapınmak istemez.” ( s.146)

Korku kurgu, korku edebiyatı okuyucunun zihninde genel olarak tedirgin edici ve korkutucu bir atmosfer yaratır. Bunu doğaüstü durumlarla yaratabilir. Ya da her zaman böyle olmaz. Korku genellikle ölüm, ölümden sonraki yaşam, kötülükler, demonik ve insanın ruhuyla, insanın içine girmiş şeylere odaklanır. Transgressif kurgudan yaralanır. Charles Michael Palahniuk’un, Gösteri Peygamberi ( Survıvor ) adlı romanı okuyucusuna belli ölçüde korkuyla karışık hayranlık hissi uyandırmaktadır. Romanın kahramanı Tender Branson yaptığı işlerle kitleleri peşinden sürükleyen bir lider olmadan önce, kitlelerin hayranlık hissini uyandırmadan önce, kendi içinde korkularıyla yaşayan bir tarikat mensubudur. Kendini yaşadığı toplum tarafından dışlanmış hisseder. Bu dünyaya ait olmayan, gizemli ve dindardır. Gündüzleri Gaston Konutu’nda çalışmakta, işverenlerine görgü kurallarını öğreterek onların hizmetini görmektedir. Her akşam evine döner ve tesadüfen gelişen olaylardan dolayı, intihara meyilli insanlara telefon aracılığı ile insanlarla görüşerek, onların dertlerini dinler ve ölme isteklerine onay verir. Bundan da büyük zevk alır. Çünkü kendisi de intihar düşüncesine sahiptir.

Tender Branson, Creedish Tarikatına mensup bir aile dünyaya gelir. Sadece ilk doğan erkek çocuk tarikatta kalabilir. Tender Branson bu ayrıcalığı birkaç saniye farkla abisi Adam Branson’a kaptırır. Sonra da diğerleri gibi tacizlerin yer aldığı yetiştirme programından sonra günahkar dış dünyaya salınır.

Amerika’nın son intihar mezhebi Creedish’in yaşayan tek müridinin intihar girişimine karşı gözetim altında tutan danışman, Tender Branson ile her görüşmesinde ayrı bir hastalık teşhisi koyar. Tender Branson da bunları kabul ederek davranışlarını bu hastalıklara göre değiştirir. Danışmana göre Branson’un hırsızlık yapması kötü bir şey değil aksine cinsel olarak rahatlama yöntemidir. Tam bir kleptomani örneğidir. Duygulanım bozukluğu olduğu için çalmaktadır. Fakat kahraman Fertility ile tanıştıktan sonra çalma işini bırakır. Çünkü zevk vermez olur.

Tender Brunson, her zaman kilisenin zorunlu kıldığı kıyafeti giyer, şapka takar, cepleri olmayan bol paltonunu ve uzun beyaz kollu beyaz gömleğini giyer. Dışarı çıkarken üzerinde kahverengi paltosu olur. Ona göre bu dünyaya ait olmamak dindar ve gizemli olmak güzel bir duygudur. Emrinde çalıştığı insanlar, emeğinin karşılığı olarak kiliseye yüklü miktarda bağış yaptığında sevinmiş ve yeryüzü cennetinin kurulmasına katkıda bulunduğu için havalara uçmuş olması içinde sakladığı intihar düşüncesinden kendisini vazgeçirememiştir. Yaşama dair güzel günlerin geleceğini ümit etmektedir. Bu dünyaya ait olmamak, gizemli ve dindar olmaktan memnundur, hatta kendisini dış dünyadaki günahkar kalabalığın tek kurtarıcısı olarak görmektedir.

Tender Branson, danışmanı öldükten sonra, daha doğrusu abisi, Creedish mezhebine mensup Adam Branson tarafından öldürüldükten sonra bir menajer tarafından İlahlaştırılır. Kutsal bir lider olarak tüm dünyaya tanıtılır. Mucizelerini gerçekleştirebilmek için Fertility’den yardım alır.

Tender Branson meşhur olduktan sonra yaşamayı daha çok sever; intihar düşüncesi zihnine bir gelip gitse bile yaşamakta olduğu modern dünyadan, dünyevi zevklerden vazgeçemez. Fakat bir şeklide, Teslimiyet’i gerçekleştirmesi gerekmektedir.

Chuck Palahniuk tarafından yazılan ve Türkçe’ye Funda Uncu tarafından çevrilen Gösteri Peygamberi adlı eser dünya çapında beğenilen bir roman olmuştur. Yazar, yaşamakta olduğumuz tüketim çılgınlığının yaratmış olduğu sıkıntıları, bunalımları kahramanının gözünden açık bir şekilde gözler önüne seriyor. Modern dünyada yaşayan insanların yalnızlaşmasını, yaşadıkları topluma yabancılaşmasını başarılı bir dille anlatan roman, yer altı edebiyatının da başarılı bir örneğidir.

Chuck PALAHNİUK, çev. Funda Uncu, Gösteri Peygamberi, Ayrıntı Yayınları, 23. Basım, İstanbul, 2020.

Bu yazı 8 Şubat 2021 tarihinde aksisanat.com internet dergisinde yayımlanmıştır.

18-03-2021/DEYA BALCI/ERDEK